Demonstratie op het Museumplein voor Wereldvluchtelingendag

Asielbeleid

De verspreiding van het coronavirus heeft asielzoekers in Nederland onder druk gezet. Sinds 19 maart zijn de Nederlandse grenzen officieel gesloten voor niet-noodzakelijke reizen voor mensen buiten de EU. Tegelijkertijd waren asielprocedures stilgezet en boden asielzoekerscentra boden geen opvang meer. Asielzoekers konden terecht in een noodopvang, waar ze het terrein niet mochten verlaten noch bezoek mochten ontvangen (lees: detentie). Ook reeds uitgeprocedeerden zaten opgesloten, in afwachting van hun deportatie, omdat vliegtuigen aan de grond stonden.

Naast het organiseren van noodopvang heeft de Nederlandse overheid nauwelijks actie ondernomen om veilige omstandigheden te waarborgen voor asielzoekers. Er is een tekort aan beschermingsmiddelen in opvangcentra, en mensen leven er dicht op elkaar. De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) begint slechts sinds kort met het telefonisch afnemen van interviews, op proef.

De Nederlandse overheid heeft vanaf het begin af aan inhumaan asielbeleid gevoerd onder druk van het coronavirus. Er heerst angst dat de nu doorgevoerde maatregelen in de toekomst maar deels worden omgekeerd. Tegelijkertijd vertoont het asielbeleid al jaren gebreken, mede als gevolg van bezuinigingen in 2017. Begin maart wachtten al bijna negen duizend asielzoekers langer dan is toegestaan op de start van hun procedure, wat de overheid tientallen miljoenen kost (via: Trouw). Daarnaast is er onder andere controverse over oneerlijke procedures, het onterecht bestempelen van herkomstlanden als veilig, en inhumane opvanglocaties.

Beeld en taal

Het achteruitgaande asielbeleid is symptomatisch voor de systematische onderdrukking van migranten en vluchtelingen in de postkoloniale wereldorde. Deze onderdrukking wordt mede gelegitimeerd door beeldvorming. Sinds de “vluchtelingencrisis” laaide vanaf 2015 in Europa een discussie op hoe het asielbeleid vorm te geven. In kranten, rapporten, boeken en partijprogramma’s zorgen specifieke beelden, symbolen en woorden voor een “de-humanisering” van vluchtelingen.

Ter illustratie suggereert het gebruik van het woord ‘crisis’ een abnormale omstandigheid waarin een overheid gelegitimeerd is om onwetmatig te handelen, in het belang van de publieke veiligheid. Net als ‘crisis’ suggereren uitdrukkingen als ‘vluchtelingenstroom’ en ‘een golf van vluchtelingen’ dat de natie-staat bedreigt wordt door een oncontroleerbare, niet-menselijke natuurramp. Dit droeg in heel Europa bij aan een asielbeleid waarbij het risico op migratie zo veel mogelijk beperkt zou worden, een “Fort Europa”. Het waarborgen van mensenrechten werd naar de achtergrond geschoven.

Wereldvluchtelingendag

De-humaniserende beeldvorming heeft door de jaren heen een belangrijke rol gespeeld in Nederlands asielbeleid. Het legitimeerde indirect zowel de bezuinigingen op de IND als de recente maatregelen tijdens de verspreiding van het coronavirus. In andere Europese landen leidt wijdverspreide criminalisering en geweld tegen migranten tot nog erbarmelijkere, harde omstandigheden.

Op Wereldvluchtelingendag (20-06-’20) werd gedemonstreerd voor een solidair en humaan asielbeleid. Het Actiefonds steunde de demonstratie op het Museumplein in Amsterdam, zodat er flyers konden worden uitgedeeld. Juist nu vluchtelingen door het coronavirus extra onder druk staan, roepen we op om het geweld tegen migranten te vervangen met solidariteit.