Waar te beginnen?

We weten niet eens meer waar we moeten beginnen. Trump is terug en Elon Musk viert het met een Hitlergroet, NOS rapporteert het als enthousiasme. Miljardairs zitten op de eerste rij en maken van sociale media platforms van ja-knikkers. Ook debatteerde de tweede kamer over de mogelijkheden van het inperken van het demonstratierecht. Een ontzettend zorgelijke ontwikkeling, want demonstreren is een mensenrecht. Als mensen die al jaren waarschuwen over de wereldwijde stijging van fascisme kijken we het met leden ogen aan.

Maar we geven we niet op en komen júíst nu in actie.

Daarom zijn wij nu ook actie aan het voeren om op te komen voor het demonstratierecht. En daar gaan we mee door.

Natuurlijk wil een extreemrechtse regering “ontregelende” en “ontwrichtende” acties voorkomen, dit zijn namelijk een van de weinige tools die burgers in handen hebben om op te komen tegen oneerlijk beleid van bovenop. Het ontwrichten van destructieve systemen is juist noodzakelijk voor ons collectieve voortbestaan. De macht vind het nooit leuk om verantwoordelijk gehouden te worden, dan kunnen ze namelijk niet zomaar doen wat ze willen. En als het hek van de dam is, wat wordt er nog meer “ontwrichtend” en “ontregelend” genoemd?

In plaats van vingerwijzen naar zondebokken, leggen activisten de vinger op de zere plek. En dat is heel erg vervelend voor degenen die aan de macht zijn.

Van onderop

Onafhankelijke initiatieven van onderop zijn nu keihard nodig. Vorig jaar deden we de oproep dat we minstens 500 nieuwe donateurs zochten omdat de stijging van extreemrechts gelukkig ook een stijging van verzet hiertegen betekent. Momenteel zitten we op de 375 donateurs: hiervoor hartelijk bedankt! Om het tij te keren is er echter nog meer nodig. Daarom gaan we stug door.

Onafhankelijk

Wanneer de wereld in brand staat zijn de mensen die ons steunen vaak ook mensen die persoonlijk en financieel geraakt worden. Terwijl donaties juist op zulke momenten doorslaggevend zijn. Wij zijn als fonds volledig onafhankelijk, zodat we gewone mensen die voor zichzelf opkomen écht kunnen steunen zonder bemoeienis van overheden of het grootkapitaal. We zijn niet afhankelijk van subsidies of bedrijven, zodat machthebbers hun geld niet kunnen ruilen voor invloed. Daarom zijn wij afhankelijk van mensen die een deel van hun inkomen afstaat voor de strijd van een waardig leven voor ons allemaal. Waar we eerst een formule hanteerden voor hoeveel van je inkomen je zou moeten afstaan als een vorm van wereldbelasting, doneren de meeste van onze bondgenoten nu tussen de 5 en 15 euro.

Activisten kunnen méér voor elkaar krijgen met minder geld omdat zij op deze manier niet geremd worden door de kafkaëske en slopende rompslomp die komt kijken bij het moeten oprichting van een stichting, zakelijke bankrekeningen openen – enzovoorts. Andere organisaties hanteren dit vaak als vereisten, maar we zien dat dit de longen uit de beweging slaat. In sommige delen van de wereld wordt activisme ook dusdanig gecriminaliseerd dat dit niet eens mogelijk zou zijn. Of organisaties proberen zich te bemoeien met de manier waarop je actie zou moeten voeren, zonder de lokale context te kennen. Wij respecteren de autonomie en kennis van de actiegroepen die wij steunen.

Kortom: wij zorgen ervoor dat het geld niet gestopt wordt in het onderhouden van structuren maar het bouwen van bewegingen voor een betere wereld.

En dat is wat we de komende jaren moeten doen: zelforganisatie. Het blijkt maar weer eens dat we er niet op kunnen vertrouwen dat de overheid ons geeft wat we nodig hebben.

Maar we kunnen wel op elkaar bouwen, en dat gaan we dan ook doen.

Wij steunen echte mensen, die lokaal voor zichzelf, voor elkaar en voor jou opkomen.

Doe je mee?

Ja, ik word bondgenoot

Op 22 januari 2025 werd er in de Kamer gedebatteerd over het demonstratierecht. Of beter gezegd: het inperken ervan.

Wat begon als een ode aan dit belangrijke grondrecht door Teunissen (PvdD) met aan de ultrarechtse coalitie de vraag of het wel bereid is dit recht in overeenstemming met Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens te blijven waarborgen, verviel al snel in een eenduidig “nee”. Hun redenering wordt in het Parool diezelfde dag nog in een artikel samengevat (“Coalitie: begrens demonstratierecht om ‘misbruik kleine groep’”). Deze framing, en de voorstellen die ermee samenhangen, zijn echter een gevaarlijke stap in het draaiboek van autoritaire stromingen.

Wie de bijna acht uren aan tirades van rechtse politici beluisterde, moet concluderen dat de regering het met name gemunt heeft op activisten die onder de noemer “links” geschaard worden (met uitzondering van de boerenprotesten). Dit zijn mensen die a) protesteren tegen de niet afdoende maatregelen om een klimaatramp af te wenden, b) de opzettelijke uithongering en vernietiging van een bevolkingsgroep met Nederlandse wapens willen stopzetten, en c) willen waarschuwen voor de gevolgen van een extreemrechts kabinet. Maar hoewel de selectieve verontwaardiging over activisten op basis van de inhoud lijkt te worden gemaakt, wordt er door de grote regeringspartijen met geen woord gerept over de slachtoffers van dit soort beleid.

De inperking wordt gerechtvaardigd door het bestaan van “een kleine groep mensen” die uit zouden zijn op “ondermijning” en “ontwrichting”. Maar juist het bij eruit pikken van een groep in die termen zouden de alarmbellen moeten gaan rinkelen. Veel van de voorgestelde maatregelen lijken misschien ongevaarlijk voor wie meent “niets te verbergen hebben”, maar zijn in feite manieren om activisten in kaart te brengen en te verzwakken – identificatieplicht, verbod op gezichtsbedekking, en het tegengaan van zogenaamde “ontregelende” of “ontwrichtende” acties. En dit zou ons allemaal enorme zorgen moeten baren.

Het Actiefonds is bekend met de gevaren van dictatoriale bewegingen. Al 57 jaar werken wij nauw samen met activisten over de hele wereld die de macht uitdagen en het tegenwicht bieden dat nodige sociale verandering mogelijk maakt. Bijna altijd worden zij door hun regering uitgemaakt voor onruststokers, totdat zij en hun acties geprezen worden als historische overwinningen. De patronen zijn zodanig te voorspellen dat experts ook wel spreken van een extreemrechts draaiboek. En hoewel situaties nooit één op één overeenkomen, zijn er wel degelijk kenmerken waar te nemen waar men er goed aan doet om alert op te zijn en adequaat op te handelen. En het verdachtmaken, demoniseren, criminaliseren en isoleren van linkse bewegingen valt daar zeker onder – net als het tot zondebok maken van een cultureel-religieuze of etnische groep, de proliferatie van samenzweringstheorieën en hondenfluitjes en de normalisering van vijandbeelden en oorlogsretoriek.

In Nederland loopt een gesprek over de gevaren van extreemrechts al gauw vast op de vraag of een extreemrechtse leider nou wel of niet de reïncarnatie van een nationaalsocialist is. Dit is begrijpelijk in een context waar op school toch vooral de singulariteit van de Tweede Wereldoorlog wordt benadrukt. In dit geval vrezen wij echter dat het het adequaat reageren op en voorkomen van een veelvoud van repressieve en koloniale regimes in de weg staat en belet het ons ervan om ons nou echt af te vragen wat de les is die fascisme ons meegeeft. We leven in het nu, waar repressieve regimes gestoeld in wit-nationalistisch gedachtegoed allang actief zijn op het wereldtoneel. In een tijd van Big Tech, Trump en misselijkmakende gebaren door de rijkste man op aard is een inperking van het demonstratierecht echt het laatste wat we nodig hebben. “Wat we nu zien is dat de overheid probeert allerlei beperkingen te stellen en dat is uitermate zorgelijk”, zegt ook advocaat Willem Jebbink in De Nieuws BV van 22 januari 2025.

In januari 1946 preekte Niemöller, terugkijkend op de stapsgewijze implementatie van een autoritair en wit-suprematistisch regime: “Toen ze de communisten arresteerden, heb ik gezwegen; ik was immers geen communist. (…) Toen ze mij kwamen halen was er niemand meer, die nog (voor mij) protesteren kon.” Het was een voortschrijdend inzicht dat te laat kwam, en enkel nog als waarschuwing voor situaties in de toekomst kan dienen. Een toekomst waarin de geschiedenis zich nooit precies herhaalt, maar wel kan rijmen. Dus als Eerdmans van JA21 het heeft over het scheiden van de “anarchisten” van de “gezagsgetrouwe burgers”, en de VVD wil “inzoomen op een kleine groep” die “de samenleving wil ontwrichten” terwijl geracialiseerde en uitgebuite groepen op alle mogelijke manieren tegen elkaar opgezet worden, wees dan op zijn allerminst alert.

Ja, veel mensen in Nederland zien activisten vooral als een stoorzender, een stel schreeuwers waardoor je misschien twintig minuten later op je werk aankomt. De Franse revolutie zou zich voor onze ogen kunnen voltrekken en nog zouden we het afdoen als een stel oproerkraaiers en vandalen. Dat veel zaken die wij voor lief nemen, zoals het weekend, veilige fietspaden of een einde aan apartheid, juist steevast dankzij ordeverstorende en ontwrichtende acties zijn verkregen wordt hierbij voor het gemak vergeten – en daar spelen extreemrechtse politici verlekkerd op in.

Activisme? Irritant.

Totdat het opeens jouzelf, je buurvrouw of je vader aangaat en je plotseling begrijpt waar die activisten nou eigenlijk zo boos over waren.

En dan moeten we hopen dat er nog mensen zijn die voor ons willen demonstreren.

Een cadeau voor iedereen

Ons hartje begeert een wereld zonder uitbuiting en geweld en op ons verlanglijstje staat een toekomst waarin de macht bij het volk ligt en iedereen in vrijheid en veiligheid kan leven zonder dat de planeet hierbij wordt uitgeput.

Met dit cadeau worden er banners geverfd, klimspullen gekocht, pamfletten geprint en al het andere dat noodzakelijk is om in actie te komen.

Dus weet je niet wat je moet geven? Heb je een activist in je leven die niets wil behalve de revolutie? Wil je je rechtse oom een cadeau geven waar hij niet blij van wordt maar jij wel?

Geef dan een actie cadeau met de actie-cadeaubon van Het Actiefonds!

Hoe werkt het?

1. Doe een donatie! Je kiest zelf een bedrag. Dit kan via de website, of je kan het zelf overmaken naar NL46 TRIO 0338 6220 39 t.n.v. Het Actiefonds o.v.v. Cadeau
2. Print de actie-cadeaubon
3. Vul de bon in en pak hem naar eigen inzicht in.

Reden tot actie

2024 is een recordjaar. Van recordtemperaturen tot een ongekend hoog aantal aanvragen bij Het Actiefonds. Aan de ene kant is dit slecht nieuws: er is veel reden tot actie. We zien een mondiale uitbreiding van extreemrechtse regeringen. Van Argentinië tot Slowakije.

We worden tegen elkaar uitgespeeld. Daarbij krijgt racistisch gedachtegoed vrij baan. Ook zien we wederom de groei van militaire agressie voor het maken van winst. Mensen worden nog steeds vermoord omdat ze leven in een land waar olie, gas of goud in de grond te vinden is. Dit gaat gepaard met een escalatie van de klimaatcatastrofe, waarbij het weer extremer wordt over de hele wereld. Record na record wordt gebroken en de waarschuwingen van wetenschappers worden langzaam realiteit. Dit zijn allemaal wezenlijke bedreigingen die ons richting mondiale vernietiging leiden.

Dappere mensen

Het ontwrichten van de destructieve systemen die deze bedreigingen creëren is noodzakelijk voor ons collectieve voortbestaan. Hiermee komen we bij het goede nieuws: over de hele wereld staan er dappere mensen op die zich verzetten. Mensen die zich ondanks alles inzetten voor een leefbare wereld voor iedereen. Sociale bewegingen die niet opgeven en elkaar vasthouden. Deze gebundelde kracht is het enige wat de destructieve systemen kan stoppen.

Meehelpen

Hierdoor zien wij bij Het Actiefonds een groeiend aantal aanvragen voor hulp. Deze komen van activisten die zelf in een moeilijke financiële positie zitten en ondanks alles tijd vrijmaken om zich in te zetten vóór hun gemeenschap en tegen de systemen die onze aarde kapot maken.

Wij zijn al meer dan 55 jaar tegen apartheid, vóór rechtvaardigheid en vóór onderlinge solidariteit. Omdat de vrijheid van de één samenhangt met de vrijheid van de ander. Dankzij onze donateurs kunnen we onze bijdrage leveren aan wereldwijde verandering.

Samen met jullie zijn wij zijn er voor de mensen bij blokkades. Voor hen die zichzelf vastketenen aan bomen uit radicale liefde voor het leven. Voor de deelnemers aan massademonstraties die samen een vuist maken tegen structureel geweld. Daarom zijn we nu op zoek naar minstens 500 bondgenoten die zich aansluiten bij Het Actiefonds. De meeste van onze bondgenoten doneren tussen de 5 en de 15 euro per maand.

Sta op! Sluit je aan bij Het Actiefonds!

Word bondgenoot

Al 55 jaar staan wij voor vrijheid, waardigheid en veiligheid voor iedereen.

Wij helpen mensen voor zichzelf op te komen, omdat wij geloven dat echte verandering van onderop komt. Hierbij doen wij niet aan valse neutraliteit: wij zijn al 55 jaar tegen apartheid, vóór rechtvaardigheid en vóór onderlinge solidariteit. Omdat de vrijheid van de één samenhangt met de vrijheid van de ander. Wij versterken de stemmen van de onderdrukten en degenen die wel weten hoe ze actie moeten voeren, maar de middelen niet hebben. Wij zijn er voor de mensen achter de blokkades en voor hen die zichzelf vastketenen aan bomen uit radicale liefde voor het leven. Wij zijn er voor de deelnemers aan massademonstraties die samen een vuist maken tegen structureel geweld.

Er wordt nu veel beroep gedaan op Het Actiefonds.

De afgelopen jaren speelt er ontzettend veel: uitbuiting, klimaatontwrichting, uitzettingen, oorlog en fascisme. Gelukkig hebben we op elk van deze onderwerpen talloze groepen kunnen steunen die de hoop levend houden dat een andere wereld mogelijk is. Maar activisten zullen moeten blijven opstaan tegen de regeringen en bedrijven die tegen beter weten in economische belangen boven alles stellen.

Door geen geld te accepteren van overheden of bedrijven blijven we onafhankelijk. Het is te danken aan particuliere donateurs dat we onze bijdrage kunnen leveren aan wereldwijde verandering.

Daarom roepen we iedereen die zich kan vinden in onze visie op om nu donateur te worden. Zodat we door kunnen gaan met activisme steunen waar dit het meest nodig is. Zodat er een tegenstem blijft bestaan.

Wij strijden door. Strijd jij nog ergens voor? Word donateur!

CW: (Seksueel) geweld, dood

Noodoproep tijdens een feestje

Op 18 juli, een dag nadat Mark Rutte, Giorgia Meloni, Ursula von der Leyen en Kais Saied de glazen klinken in Tunis om hun kersverse migratiedeal, kreeg Alarm Phone de volgende melding binnen: 

“Het gaat niet goed met ons. We zijn aangevallen door gewapende soldaten. Libische troepen schoten op ons, sloegen ons in elkaar, en verkrachtten ‘s nachts de vrouwen. Ik heb bijna geen batterij meer.”

De EU beloofde president Kais Saied maar liefst een miljard euro zolang hij ervoor zorgde dat mensen niet meer illegaal de Mediterraanse Zee oversteken vanuit Tunesië. De EU werkt graag samen met een man die pas twee jaar geleden een machtsgreep pleegde, en sindsdien in hatelijke speeches zwarte migranten ervan beschuldigt Tunesië om te volken.

Meloni’s migratiedeal

Het oogt namelijk niet goed voor de EU als er honderden mensen per jaar door Europese regelgeving verdrinken in de Mediterraanse Zee. Vandaar de deal met Tunesië. Of Saied niet zo aardig wil zijn om migranten te laten sterven in de woestijn in plaats van op zee – dan is het tenminste niet meer Europa’s verantwoordelijkheid. Als deze afspraken lijden tot minder migranten op de Middellandse Zee, moeten ze als blauwdruk dienen voor soortgelijke afspraken met Marokko en Algerije. Een situatie waar Europees rechts veel baat bij zou hebben. Zij kunnen dan over een aantal jaar Noord-Afrikanen afschilderen als wrede racisten zonder zelf hun handen vuil te maken. Sterker nog, ze zullen hun eigen asielbeleid weer als het toppunt van beschaafdheid presenteren. 

Het meest schaamteloze is misschien wel dat de deal wordt geformuleerd als een humanitaire mijlpaal. Tunesië zal de mensenrechten van migranten waarborgen, zweren Europese leiders, ondanks al het bewijs voor het tegendeel. De melding hierboven is slechts één van de velen die Alarm Phone deze zomer binnenkreeg: en het nieuws van de honderden zwarte migranten die in juli na een pogrom in Sfax de woestijn zijn ingejaagd bereikte alle grote Europese kranten. Rutte en Meloni weten heus met wie ze te maken hebben.

Voorstanders van de deal beweren desalniettemin dat het nodig is om illegale mensensmokkel te bestrijden. Het zou allemaal voor de veiligheid van die migrant zijn, die wordt uitgeklopt door smokkelaars voor een levensgevaarlijke bootreis. Dat de EU bijdraagt aan levensgevaarlijke vluchtroutes door illegale push-backs uit te voeren, is volgens voorstanders een ongemakkelijke maar noodzakelijke bijkomstigheid. Verdrinkingsdoden heeft de Unie namelijk liever niet in eigen wateren. Attent.

Als de EU zich zo zorgen maakt om de veiligheid van migranten, waarom bouwt ze dan niet een brug?

Alarm Phone

Het Actiefonds steunt al jaren het collectief Alarm Phone, een groep vrijwilligers die de oversteek van de Mediterraanse Zee documenteert. Migranten bellen Alarm Phone om hun situatie en locatie door te geven, waarop het collectief nagaat in welke wateren ze zich bevinden en dus wie er verantwoordelijk is voor hun veiligheid. Op deze manier oefent Alarm Phone druk uit op de betreffende overheden om migranten in levensgevaar te redden. Het eerste halfjaar van 2023 had Alarm Phone contact met maar liefst 539 boten in noodsituaties – pakweg vier per dag.

Alarm Phone is ondertussen een vast onderdeel geworden van de berichtgeving over rampen op de Mediterraanse Zee (en de Noordzee). Zo had de organisatie meerdere keren contact met het overvolle vissersschip dat in juli zonk voor de kust van Griekenland, met honderden doden en vermisten tot gevolg. Ondanks de pogingen van de Griekse autoriteiten om de affaire in de doofpot te stoppen of in de schoenen van mensensmokkelaars te schuiven, lijkt het erop dat het de kustwacht zelf was die het schip liet kapseizen. De Griekse autoriteiten probeerden met een sleeptouw de boot naar Italiaanse wateren te slepen.

Op de Middellandse Zee is de waarheid vaak een nakomertje. Vandaar het belang van organisaties als Alarm Phone, die de feiten live vastleggen. Of Europese landen op tijd iets met die feiten doen is iets anders. 90 procent van de mails die Alarm Phone naar de kustwachten stuurt, met de locatie en status van boten in gevaar, blijven onbeantwoord.

Read-in bij het Europees Parlement

Als protest tegen de ijzige houding van de EU heeft Alarm Phone daarom eind juni 1338 mails voorgelezen voor het Europees Parlement met meldingen van boten in gevaar. Er was ook een Alarmbox aanwezig bij het protest: een alarm dat live afging wanneer er een nieuwe noodsituatie werd doorgegeven aan Alarm Phone. 

Alarm Phone is één van de weinige organisaties die begrijpt wat er speelt aan de grenzen van Fort Europa en haar misdaden in kaart brengt. Daarom zijn wij trots dat wij deze groep nogmaals kunnen steunen.

Beeld: Watch the Med – Alarm Phone

Meer protesten, meer geweld

Sinds de covid-pandemie zijn Israëlische protesten tegen de regering een terugkerend fenomeen. Eerst gingen de protesten over de corrupte praktijken van premier Benjamin Netanyahu of over het draconische pandemiebeleid. Netanyahu riskeert tien jaar gevangenisstraf wegens corruptiezaken, waardoor hij wanhopig aan de macht probeert te blijven om immuniteit te behouden. Om zijn eigen hachje te redden, heeft hij na de laatste verkiezingen zelfs besloten een coalitie te vormen met de extreemrechtse partijen van Israël.

Deze monstercoalitie is het doelwit van de huidige protesten in ’48-territorium. Velen waarschuwen voor het gevaar van het doen van zoveel concessies aan de extreemrechtse religieuze partijen. Zo is de extreemrechtse provocateur Itamar Ben-Gvir benoemd tot hoofd van de Israëlische politie op de Westelijke Jordaanoever. Meerdere mensenrechtenorganisaties beschrijven de situatie op de Westoever en Gaza als apartheid, maar als het aan Ben-Gvir ligt gaat de kolonisatie van de Westelijke Jordaanoever niet snel genoeg. Regelmatig is hij te zien op beladen plekken als de Tempelberg en Hebron, heilige plekken voor de religies van Abraham, om te verklaren dat het gebied enkel aan Joden toebehoort.

Daar komt bij dat 2022 een bijzonder gewelddadig jaar was in het gebied: 144 Palestijnen werden gedood door de Israelische staat op de Westoever alleen, het hoogste aantal sinds de Tweede Intifida in 2004. Ondertussen lieten 31 Israëli’s de geest als gevolg van Palestijnse verzetsstrijd, tevens meer dan in de afgelopen zeven jaar het geval was.

Illiberale democratie

Maar het toenemende geweld op de Westelijke Jordaanoever is niet de enige aanleiding voor protest. De huidige demonstraties in het territorium van ‘48 (waar de Westoever, Gaza en Oost-Jeruzalem niet bijhoren) gaan veelal over de aanval op de rechtstaat. De nieuwe regering wil de zwakke scheiding der machten in de Israëlische staat verleden tijd maken.

Het meest controversiële plan van de nieuwe regering is om een minimale meerderheid in het parlement de macht te geven uitspraken van het hooggerechtshof opzij te schuiven. In de praktijk betekent dit dat de regering niet meer hoeft te luisteren naar het hof, en wetten kan invoeren die ingaan tegen de grondwetten van Israël. Het gevolg is ongebreidelde macht voor de regering, die zich tegenover niemand meer hoeft te verantwoorden. Daarnaast wil de regering het exclusieve recht om wethouders en rechters aan te stellen, waardoor de juridische tak van de staat verder ondergeschikt raakt aan de politiek. Israël dreigt door de nieuwe plannen van de regering een illiberale democratie te worden, in navolging van Polen en Hongarije. De verwoesting van de rechtspraak houdt Netanyahu op vrije voeten, maar de staat raakt hierdoor nog verder geïsoleerd.

Zodoende gaan tienduizenden mensen in Tel Aviv, Haifa en andere steden de straat op. De meeste demonstranten doet dit uit nationalistisch sentiment. Zo vertelde een advocaat aan de Israëlische krant Haaretz: “Mijn wijlen oma is hier in 1922 naartoe gekomen om dit land op te bouwen. Ik sta niet toe dat deze regering de staat nu om zeep helpt.”

Welke democratie?

Toch moeten de demonstraties om de Israëlische democratie te beschermen een vreemd gezicht zijn voor Palestijnen. Degenen met een Israëlisch paspoort ondergaan al decennialang een tirannie van de meerderheid. Hun belangen komen niet overeen met de overgrote joodse meerderheid in ‘48, waardoor zij nauwelijks politieke macht hebben. In Oost-Jeruzalem, de Westelijke Jordaanoever en Gaza hebben Palestijnen niet eens de mogelijkheid te stemmen.

In 1945 schreef de Zwarte Amerikaanse auteur Zora Neale Hurston het essay ‘Crazy for this Democracy’ waarvan de openingsregels voor Palestijnen nog pijnlijk actueel moeten klinken:

“They tell me this democracy form of government is a wonderful thing. It has freedom, equality, justice, in short, everything! Since 1937 nobody has talked about anything else (…) The radio, the news papers, and the columnists inside the newspapers, have said how lovely it was. All this talk and praise-giving has got me in the notion to try some of the stuff. All I want to do is to get hold of a sample of the thing, and I declare, I sure will try it. I don’t know for myself, but I have been told that it is really wonderful.”

Dekolonisatie

Wie weet zal de Israëlische democratie deze regering overleven. Maar het fundamentele probleem van het land blijft voorlopig onaangeroerd. Een koloniale situatie is onhoudbaar, en zal vroeg of laat, vredig of met geweld, ten einde komen.

De Joods-Tunesische auteur Albert Memmi beschreef de onhoudbare koloniale situatie in zijn portret van de kolonist en gekoloniseerde (1957). Het koloniale systeem berooft volgens hem zowel de kolonist als gekoloniseerde van zijn menselijkheid. De kolonist wordt door het systeem meedogenloos en racistisch. Hij/zij/hen wordt geacht de gekoloniseerde te vernederen, diens verleden en toekomst te ontnemen en diens cultuur en recht op leven te ontkennen. De gekoloniseerde, daarentegen, krijgt geen kans om een volwaardig mens te worden in een systeem dat zo veel mogelijk hun daadkracht in de kiem smoort.

In naam van zowel Israëli’s als Palestijnen moet het koloniale systeem verdwijnen. Ieder vredesproces is een lachertje zolang het niet aan deze eerste fundamentele eis voldoet: een einde aan apartheid, een einde aan het koloniale systeem.

Beeld: Haggai Matar / +972 Magazine

Historische context

De Zapatista’s zijn een autonome gemeenschap in de zuidelijke Mexicaanse staat Chiapas. In 1994 kwam deze groep inheemse bewoners in opstand tegen de voortdurende uitbuiting, corruptie, ongelijkheid en armoede in de regio. Het resultaat van de Spaanse kolonisatie van 500 jaar geleden en sindsdien de gestage ontwikkeling van het globalisme en kapitalisme. Anno 2021 reist er een delegatie Zapatista’s af naar Europa via dezelfde route die de kolonisten aflegden, maar met een missie van solidariteit, antikapitalisme en wederzijdse hulp. Chiapas werd in de 16^e eeuw bezet door Spaanse kolonisten. Sindsdien kent de regio een lange geschiedenis van onderdrukking en uitbuiting tijdens de ontwikkeling van het kapitalistische wereldsysteem waar we nu mee te maken hebben. De regio was voor de Spaanse bezetters vooral interessant door de aanwezige landbouwgrond en de daarmee verbonden inheemse ‘arbeiders’, wiens land en arbeid kon worden opgeëist. Ook na de onafhankelijkheid van de Spaanse bezetters bleef de meeste grond in het bezit van een kleine elitaire groep en werden de liberale ideeën die door de kolonisten geïntroduceerd werden gemakkelijk overgenomen door de nu onafhankelijke Mexicaanse republiek. Onder de invloed van buitenlandse investeerders werden er steeds meer exportproducten geproduceerd. De deelstaat Chiapas zou zich op deze manier verder ‘moderniseren’ binnen het kapitalistische wereldsysteem en zich vanaf begin 20ste eeuw positioneren als goedkope producent van voedsel en arbeid op de wereldmarkt. Een positie binnen de wereldeconomie waar op lokaal niveau weinig ontwikkeling of welvaart uit voortvloeit.

Ondanks revolutionaire ontwikkelingen, opstanden, mobilisaties en opgerichte vakbonden binnen de inheemse boerenbevolking, bleef ook in de 20ste eeuw de meeste grond in het bezit van dezelfde grondbezitters uit de 19e eeuw. De kapitalistische ontwikkeling van het gebied zorgde voor een steeds groter wordende ongelijkheid en klassenstrijd. In de aanloop naar de opstand waarmee de inheemse Zapatista’s hun autonomie zouden verwerven in 1994 ging het verder bergafwaarts. Het Amerikaanse neoliberale beleid werd ook in Mexico steeds populairder en met het NAFTA handelsverdrag werd de Mexicaanse economie verder geherstructureerd om binnen het vrijemarktmodel van de VS te passen.

De opstand

Het NAFTA verdrag was voor de EZLN (Zapatistisch Nationaal Bevrijdingsleger) de druppel. Met het verdrag werden de belangen van de inheemse bevolking wederom weggecijferd en werd het mogelijk voor grote buitenlandse bedrijven grond op te kopen voor landbouw, wat zou zorgen voor oneerlijke concurrentie voor de inheemse boeren. Op 1 januari 1994, de dag dat het NAFTA handelsverdrag in werking zou treden, kwam de EZLN in opstand en greep de macht in verschillende dorpen en steden in Chiapas, onder de slogan ¡Ya basta! (Nu is het genoeg!). En dat is te begrijpen, in een gebied waar 500 jaar lang de inheemse bevolking wordt opgelegd mee te draaien in het westerse, kapitaalbeluste systeem en de ontwikkeling hiervan.

De gemeenschap

Ondanks de incidentele bloedige conflicten en de voortdurende strijd met het Mexicaanse regeringsleger is het de Zapatista’s in de afgelopen 27 jaar gelukt een een autonome, democratische en rechtvaardige samenleving op te bouwen én te behouden voor de nu ruim 360.000 inwoners van het gebied. Daarbij hoort een eigen democratisch bestuur, economie, gezondheidszorg en onderwijssysteem. De dorpen in het gebied worden bestuurd door dorpsraden, bestaande uit 300 verschillende families waarvan iedereen boven de 12 kan meebeslissen. Met de gratis toegankelijke gezondsheidszorg en educatie hebben de Zapatista’s grote vooruitgang geboekt. Zo bouwden ze nieuwe ziekenhuizen en klinieken, brachten kindersterfte terug en maakten educatie breder toegankelijk voor de inheemse volken.

Ook de invloed van het patriarchale systeem werd aangepakt en de positie van vrouwen significant verbeterd. Zo kregen vrouwen belangrijke rollen binnen het bestuur van de gemeenschap, het onderwijs, de gezondheidszorg of het rebellenleger. Huiselijk geweld en de discriminatie van vrouwen werd aangepakt door het aan banden leggen van alcohol en drugsgebruik, waarmee het aanvechten van het patriarchaat een doel op zich werd binnen de gemeenschap.

Met vallen en opstaan is het de Zapatista’s gelukt zich vrij te vechten uit het koloniale systeem van onderdrukking en uitbuiting, en zichzelf een waardig bestaan toe te kennen. Welvaart zoals we die hier kennen, is er niet in het Zapatista gebied. Ze zijn niet uit op oneindige groei, concurrentie of winstoptimisatie. Het land is collectief eigendom en de productie van voedsel is bedoeld voor het welzijn van de gemeenschap. Koffie wordt er verbouwd voor een bescheiden export naar het buitenland, waarmee ze gemeenschappelijke voorzieningen financieren.

Viaje Zapatistas

27 Jaar na de opstand van de EZLN en de oprichting van de autonome gemeenschap van de Zapatista’s, reist een delegatie Zapatista’s af richting Europa. Ze leggen dezelfde route af die de Spaanse kolonisten 500 jaar geleden aflegde over zee, maar met een ander doel. Waar de kolonisten uit waren op bezetten, bekeren en uitbuiten, hebben de Zapatista’s een solidaire missie. Sinds 1994 hebben zij laten zien succesvol een alternatief te kunnen bieden tegen het kapitalistische, neoliberale wereldsysteem en gaan daarover tijdens een maandenlange tour door Europa in gesprek met solidaire groepen en organisaties. De Zapatista’s lijken de sleutel in handen te hebben voor veel grote problemen die in onze westerse samenleving behandeld worden als een soort onvermijdelijk bijproduct van het kapitalisme.

Steunen

Om de komst van de Zapatista delegatie mogelijk te maken is Gira Zapatista Holanda een crowdfundingsactie gestart. Met het geld wordt de reis van de Zapatista’s mogelijk gemaakt en kunnen er politieke en sociale bijeenkomsten georganiseerd worden. Wil je meer lezen over de Zapatista beweging of de Zapatista koffie proberen? Ga eens langs bij Het Fort van Sjakoo in Amsterdam of Boekenwinkel Opstand in Den Haag, er is genoeg Zapatista literatuur geschreven om je verder in te lezen in de beweging.

Het Fort van Sjakoo, Jodenbreestraat 24, 1011 NK Amsterdam

Maandag tot vrijdag 11:00 tot 18:00
Zaterdag 11:00 tot 17:00

Boekenwinkel Opstand, Beatrijsstraat 12, 2531 XE Den Haag

Dinsdag 18:00 tot 21:00
Donderdag 17:00 tot 21:00

Bronnen

Debaenst, J. (2008). De geschiedenis van Chiapas, Mexico
in wereld-systeemperspectief [Masterscriptie, Universiteit Gent]

Vrije Markt, DE ZAPATISTAS: HET HELE VERHAAL, via https://vrijemarkt.org/de-zapatistas-lang/

Briy, A. (2021). Zapatistas: Lessons in community self-organisation in Mexico, via https://www.opendemocracy.net/en/democraciaabierta/zapatistas-lecciones-de-auto-organizaci%C3%B3n-comunitaria-en/

Godelmann, I. R. (2014). The Zapatista Movement: The Fight for Indigenous Rights in Mexico, via https://www.internationalaffairs.org.au/news-item/the-zapatista-movement-the-fight-for-indigenous-rights-in-mexico/

Tiny houses, vanlifers, ecodorpen of co-living, deze nieuwe woonvormen passeren in de media vrijwel wekelijks de revue en worden daarin vaak bestempeld als dé oplossing voor de uit de klauwen gelopen woningnood. Nederland is immers vol, en creatief omgaan met de ruimte die we nog hebben de enige remedie. Maar de echte strijd tegen deze wooncrisis wordt niet gestreden vanaf een braakliggend stuk grond dat tijdelijk wordt ingericht als tiny house arena. De echte woonstrijd pakt het probleem aan bij de wortel; onze volksvertegenwoordiging.

Antikraak huurders in gesprek met wethouder wonen Bas Kurvers (VVD Rotterdam) tijdens BPW actie

Fles wijn voor de gouden tip

Velen vragen zich af waarom de ‘echte’ woonstrijd zo lang op zich laat wachten. Woningzoekenden lijken het feit dat hun positie op de woningmarkt een diepgeworteld verdienmodel is voor de rest van de bevolking stilzwijgend te accepteren. De meesten weten immers niet beter. Dat je als starter elk jaar weer opzoek moet naar een nieuwe woning omdat je huisbaas alleen nog maar tijdelijke contracten uitgeeft, lijkt voor velen ondertussen de normaalste zaak van de wereld. Voor de generatie die na de invoering van de Wet Doorstroming Huurmarkt in 2016 begonnen is met de onmogelijke zoektocht naar een huurwoning, is de gedegen huurbescherming van daarvoor, met onbepaalde tijd-contracten en verhuisvergoedingen, niet meer dan een nostalgisch sprookje uit een ver verleden. Het verliezen van je woning wordt daarom door veel huurders als een onvermijdelijk, individueel probleem gezien, en een oplossing wordt vaak pas achteraf gezocht. “Heeft er nog iemand een kamer vrij? We moeten over 2 weken onze woning uit en hebben nog niks gevonden, fles wijn voor de gouden tip!!!”, luidt het dan op Facebook.

Fuck flex

Een organisatie die huurders helpt het anders aan te pakken is de Bond Precaire Woonvormen (BPW). Deze bewonersvereniging helpt je niet met zoeken naar een nieuwe flex-hut of tijdelijke tiny house staanplaats. Er is namelijk nog een tweede optie, naast een beroep doen op de gastvrijheid van je vrienden via Facebook. Namelijk je huisbaas en de lokale politiek confronteren met de vraag waarom zij het geoorloofd vinden kwetsbare bewoners thuisloos te maken, zodat er weer €200 per maand extra kan worden gevraagd aan de volgende hopeloze woningzoeker die voorbij komt. En als je huisbaas het niet nodig vind zijn beweegredenen om jou dakloos te maken nader te verklaren, dan doe je een beroep op het solidariteitsnetwerk van de Bond en ga je met 30, 40 man, spandoeken en een megafoon verhaal halen. Dit is de echte woonstrijd, en die voert de BPW al meer dan 10 jaar.

Bewoners van de Rotterdamse Tweebosbuurt demonstreren tegen hun uitzetting voor de deur van Vestia (25/02/21)

Eerstelijns daklozen preventie

Met sterk groeiende lokale groepen in de grote steden en een landelijk netwerk is de Bond PrecaireWoonvormen er voor iedereen die tijdelijk, onzeker, of te duur huurt. En dat zijn er veel tegenwoordig. Wanneer organisaties als de Huurcommissie, Woonbond of gemeentelijke hulpinstanties je adviseren om je maar te melden bij de daklozenopvang na het aflopen van een tijdelijk huurcontract, komt de BPW in actie. Bijna wekelijks voeren zij wel ergens in Nederland actie tegen een huisuitzetting. Antikraakcontracten die aflopen zonder vervangende huisvesting aan te bieden, bewoners van sociale woonwijken die door de gemeente en corporaties uit hun woning worden gezet om plaats te maken voor koop of vrije sector, of huurders die anderszins zonder pardon op straat komen te staan. Allerlei vormen van precaire huur komen voorbij en de BPW laat niemand vallen, zolang de bewoners zelf bereid zijn samen in actie te komen en zich aan te sluiten bij het brede solidariteitsnetwerk. Voor huurders, door huurders.

Kunstmatige crisis

De overheid doet vrijwel niets om de aanwas van kersverse dak- en thuislozen op te vangen. Sterker nog: deze wakkert de problemen alleen maar aan. Sinds 2010 zijn er tal van wetswijzigingen geweest die de positie van huurders stapje voor stapje verder de verdoemenis in geholpen hebben, met de verdubbeling van het aantal daklozen als resultaat. De torenhoge belasting op sociale huurwoningen, de antikraakwet, de invoering en verdere normalisering van tijdelijke contracten, de marktwerking en het volledig uit handen geven van de woningvoorraad aan buitenlandse investeerders. Ook al lijkt de wooncrisis bij vrijwel elke politieke partij hoog in het vaandel te staan, de lijst met falende beleidsmaatregelen is lang en wordt tot nu toe alleen nog maar verder aangevuld.

Strijd van onderop

Dit is precies de reden waarom die innovatieve ‘oplossingen’ voor de wooncrisis geen zoden aan de dijk zetten. Het legt de verantwoordelijkheid om naar oplossingen te zoeken bij de burger, terwijl onze volksvertegenwoordigers van bovenaf nog wat extra olie op het vuur gooien. Wanneer wij genoegen nemen met dit falende beleid, door zelf naar alternatieven te zoeken, wekken we de indruk dat we het oké vinden dat onze overheid wonen niet meer als mensenrecht behandeld, maar als individuele verantwoordelijkheid. Daarom is de woonstrijd die gestreden wordt in onze volksbuurten, door bewonersorganisaties en solidariteitsnetwerken, de enige uitweg uit deze kunstmatig gecreëerde crisis.

Ook meewerken aan de strijd voor woonzekerheid van de BPW? Word lid! Op de hoogte blijven van acties en campagnes? Kijk op Facebook, Twitter of schrijf je in voor de BPW nieuwsbrief via de website.

Leden van BPW Den Haag tijdens een demonstratie tegen een huisuitzetting door Staedion (18/12/21)

Opinieartikel door woonrechtenactivist en BPW-lid Nick van Balken in opdracht voor Het Actiefonds

Milieuactivisten stonden zij aan zij met antifascisten, feminististen en activisten van queer- en vredesbewegingen. Allen namen deel aan de blokkade van een grote wapenfabriek in Kassel.

“De blokkades van de wapenfabrieken van Rheinmetall en Kraus-Maffei-Wegman in Kassel begonnen in de vroege ochtend. Door de actie viel de productie. Aan de arbeiders werd meegedeeld dat de blokkades niet tegen hen waren gericht, maar tegen de wapenproductie. De eis om de wapenproductie in Duitsland en elders te stoppen, bevat ook de vraag om eerlijke, zinvolle banen te creëren.”

Na de geslaagde blokkade trokken de verschillende groepen gezamenlijk naar het centrum van Kassel voor een spontane demonstratie. De actiegroep heeft een video van de succesvolle, ontwrichtende dag van protesten gemaakt, bekijk deze hieronder!